Çelik Halat Kullanımı

1- Uygun Çalışma Sıcaklığı

1 a) Karbon çeliği tellerden yapılmış çelik tel halatlar için:

Tel halatın çalışma sırasında ulaşabileceği azami sıcaklık dikkate alınmalıdır. Çalışma sıcaklığın

düşük tahmin edilmesi tehlikeli durumlara yol açabilir.

Lif özlü veya lif merkezli demetli halatlar en fazla 100°C’ de kullanılabilir.

Çelik özlü ve spiral halatlar (mesela spiral demetli ve kenetli halat) 200°C ye kadar

kullanılabilir, ancak kısmi olarak miktarı yüksek sıcaklığa maruz kalma süresi ve tel çapına bağlı

olarak yüz taşıma sınırlarının yeniden değerlendirilmesi gerekir. 100°C ve 200°C arasındaki

sıcaklıklarda çalışma için mukavemet kaybı %10 olarak kabul edilebilir.

200°C nin üzeri için özel yağlama yağı gerekebilir ve mukavemet kaybını yukarıda belirledikten

daha fazla alacak şekilde  dikkate almak gerekir. Halat veya makine imalatçısı ile temas

edilmelidir. Çalışma sıcaklığı -40°C ye kadar çalışmada, çelik tel halatların mukavemeti olumsuz

etkilenmeyecektir ve çalışma yük sınırlarından hiçbir azalma olmaması gerekir: ancak düşük

sıcaklıkta halat yağının etkinliğine bağlı olarak, halat performansı azalabilir. Halata bir

sonlandırma takıldı ise, Madde A.1.1.2’ye de bakınız.

1 b) Halatın sonlandırma tipine göre sıcaklık değerleri:

Halat için yukarıda belirtilen sınırlara ek olarak, halat imalatçısı ve makine ekipman veya tesis

imalatçısı tarafından aksi belirtilmedikçe, aşağıda belirtilen çalışma sıcaklıklarını aşmamalıdır.

Alüminyum başlıklı geri dönüş gözlü : 150°C

Çelik başlıklı, başlık sıkmalı gözlü : 200°C

Kurşun bazlı alaşımlı sokete geçmiş : 80°C

Çinko veya çinko bazlı alaşımlı soket : 120°C

Reçine ile doldurulmuş soketlerde, soket sistemi tasarımcısının talimatlarına göre yapılır.

2- Halatın doğru açılması ve servise alınması

2 a) Genel

Halatın yerine takılması için, çelik tel halata kullanıcısı tarafından yayınlanan detaylı plana

uygun prosedür takip edilmelidir.

2 b) Halat kangal halinde tedarik edildiğinde:

Halat kangalı yere yerleştirilmeli ve toz parçalarını, kum, nem ve zararlı malzemelerle temas

etmemesinden emin olacak şekilde düz olarak yuvarlanmalıdır.

2 c) Halat makaraya sarılı olarak tedarik edildiğinde:

Yeterle mukavemeti olan bir mil makaranın deliğinden geçilerek ve makara dönmesine

müsaade eden ve yerine takılırken fazla dönmesini engelleyen bir frenleme sistemi olan uygun

bir sehpaya yerleştirilmeli.

ÖNEMLİ

Bir tel halat ucunun bir tutucu yardımı ile birbirine bağlanması, yeni halatı, eski halat yardımı

ile yerine takmak için kullanılabilecek bir metottur. Tutucunun açık ucu halata emniyetli bir

2

şekilde bir yardımcı elemanla veya alternatif olarak uygun kenetleme ile bağlanmalıdır. İki uç,

burulmanın eski halattan yeni halata transferini önlemek için, yeterli mukavemete ve belli bir

boyda lif halatla bağlanmalıdır. Alternatif olarak, pilot/taşıyıcı hat olarak, tel halat

kullanıldığında, dönmeye mukavemetli tipte veya yeni halatla aynı demet tipinde ve

istikametinde olmalıdır. Halat yerine takılırken fırdöndü kullanılmamalıdır.

2 d) Halatın kesilmesi:

Halatı kesmek gerektiğinde, kesme işaretinin her iki tarafına emniyet tutamağı uygulanmalıdır.

Demetli halatlarda emniyet tutamağının uzunluğu en az halat çapının iki katı kadar olmalıdır.

Ön şekillendirilmeli halatlarda kemsi işaretinin iki tarafına birer adet tutamak genellikle

yeterlidir  (EN 12385-2). Ön şekillendirilme olmayan halatlar, dönme dirençli halatlar ve dirençli

halatlar ve paralel kapalı halatlar için kesme yerinin her iki tarafında en az iki adet tutamak

tavsiye edilir.

Halatın kesimi için, tercihan yüksek hızlı spiral taş kullanılır. Uygun olarak mekanik veya

hidrolik kesme ekipmanları da kullanılabilir, halat ucu kaynak yapılacak veya lehimlenecek ise

bu kesme tavsiye edilmez. Kesme esnasında, halattan veya teşkil eden parçalarından çıkan

dumandan emin olmalıdır.

Not 1- Bazı özel halatlar, üretim işlemi şartlarındakinden daha yüksek sıcaklıkta ısıtıldığında,

özelliğini kaybeden ve toksit duman çıkarabilen sentetik madde ihtiva ederler.,

Not 2- Karbon çeliği tellerden imal edilmiş ve sevkiyata hazır halatlar sağlık için tehlikeli olarak

kabul edilmezler. Takip eden işlemlerde (mesela; kesme, kaynak yapma, taşlama, temizleme)

maruz kalan kişileri etkileyebilen maddeler içeren, toz ve duman üretilebilirler. Kesmeden

sonra, halat ucunu doğru olarak emniyete almadaki hata, halatta gevşekliğe veya bozulmaya

yol açar. Eritme veya inceltmeden oluşan  alternatif kesme metodu, tellerin ve demetlerin

ayrılmasını önlemek için tasarımlanan bir işlemdir.

2 e) Yeni Halatla “çalışmaya başlama“:

Uygun olduğunda, yeni halatla “çalışmaya başlama“ ekipmanları yavaşça, tercihen düşük yükte

birkaç çevrim çalıştırılmalıdır. Bu durum halatın kendini kademeli olarak çalışma şartlarına

ayarlanmasını sağlar. Halat “çalışmaya başlama“  da asla tam yükle veya aşırı yükle

çalıştırılmamalıdır.

Halatın tambur yuvalarına tam oturduğu ve halat da gevşeme olup olmadığı veya tamburda üst

üste çapraz binme olup olmadığı kontrol edilmelidir.

Not: Düzensiz sarma kaçınılmaz olarak ciddi yüzey aşınmasına ve halat deformasyonuna sebep

olacaktır.

3- Kangal sarma yönü:

Orijinal makine imalatçılarının talimatlarında aksi belirtilmemiş ise, kangal sarım yönü Şekil’e

uygun olmalıdır.

Aşağıdaki Şekil’de verilen kangal sarma yönü genellikle düz yüzeyli ve halat yuvalı tamburlar

için uygulanır.

Halatların Yağlanması

Çelik halatlar, galvanizli halatlar dışında, genelde imalat esnasında yağlanmakla birlikte imalat

sırasındaki bu yağlama, halatların çalışma koşullanırında uzun süre korunmaları için yeterli

değildir. Yağlama, oksitlenme ve değer  korozif atmosferlere karşı koruyucu özellik sağlaması

yanında, tel ve demetlerin birbiri üzerinde düzgün olarak kaymaları için de gereklidir.

3

Genel Olarak Halat Yağları;

1. Alkali ve asit içermemelidir.

2. Tel yüzeyine yeterli yapışma kuvveti sağlanmalı

3. Tel ve demet aralarına kolaylıkla nüfus edebilecek viskozitede olmalıdır.

4. Yüksek film mukavemetine sahip olmalıdır.

5. Oksitlenme ve suya karşı dirençli olmalıdır.

6. Gerçek çalışma koşullarında çözünmemelidir.

7. İçerisinde herhangi bir zararlı bakteri taşımamalıdır.

HALAT YAĞLAMA

Yağlama Tipi Yağlama Metodu Halat Çeşidi Açıklamalar

Yağsız Yağlama Yok

Galvanizli Demet

Herhangi bir gres uygulanmıyor

ve Halatlar

Kuru Halatlama Yağlama uygulanmaz

Galvanizli Kuru görünümlü yüzey, depolama

1A Demetleme Çok az yağ ve iyi sıyırma

Özler Gevşek sıyırma

Halatlar pas önleyici yağlar kullanılmalıdır.

A2

Halatlama Yağlama uygulanmaz

Demetleme Çok az yağ ve gevşek sıyırma Galvanizli ve Dokunulduğunda az yağlı izlenimi verir.

Özler

Demetlerden daha fazla yağlanır

Siyah halatlar Petrolatum bazlı gresler kullanılır.

ve sıyırma işlemi yoktur

Halatlama Yağlama uygulanmaz

Siyah halatlarda uygulamadır. DokuA3 Demetleme İyi yağlama, sıyırma yok

Siyah halatlar nulduğunda ele yapışan yağlı bir izlenim

Özler Aşırı yağlama, sıyırma yok

verir. Petrolatuz bazlı gresler kullanılır.

B

Halatlama Yağlama uygulanmaz

Siyah halatlar

Demetleme Çok az yağ ve gevşek sıyırma

Özel kullanım ve uzun süreli depolama

Özler

Demetlerden daha fazla yağlanır

şartları için uygulanır. Siyah asfalt bazlı

ve sıyırma işlemi yoktur

gresler kullanılır.

C

Halatlama Yağlama uygulanmaz

Kullanılan gresler orta sert

Demetleme Aşırı yağlama yoğunluktadır.

Siyah halatlar

Özler Aşırı yağlama, sıyırma yok Siyah asfalt bazlı gresler kullanılır.

D

Halatlama Aşırı yağlama, sıyırma yok

Korozyona karşı maksimum koruma ve

uzun

Demetleme Aşırı yağlama

Siyah halatlar

süreli depolama şartları için uygundur.

Özler Aşırı yağlama, sıyırma yok Siyah asfalt bazlı gresler kullanılır.

4

HALAT KOMPOZĠSYONLARI ve GENEL ÖZELLĠKLERĠ

ROPE GROUPS AND GENERAL REATURES

Halat grupları ve genel özellikler tabloda verilmiştir.

Ancak halat seçimi için yine de firmamızdan görüş alınmasını tavsiye ederiz

Rope groups and their general are given in the below table. Howover, to determine the suitable

type of rope we recmommend tı cıntact with our technical department

Halat Grubu  Genel Özellikler

Rope Group   General Features

Kalın tellerinde dolayı ''kaba örüm'' şeklinde nitelendirilebilir. Aşınma ve

   6 x 7 yıpranmaların önemli olduğu sürtünmeli yerlerde tercih edilir. Sert halat

sert halat grubudur ve büyük çaplı makara kullanımı gerektirir.

Preferred in places where wear and friction are important.

Large diameter reels should be used.

Birçok yerde kullanılır. Esneklik ve aynı zamanda aşınmaya karşı dayanımları

   6 x 19 yüksektir.

Flexible and resistant. For general purpose

6 x 19 alt grubudur. Dolgu telleri iyi bir destekleme görevi yapar ve demetlerin

   6 x 25 Filler (Dolgu Telli) daha dengeli kalmasını sağlar. Esneklik ve aşınma dirinçleri iyidir.

Belongs to 6 x 19 subgroup. Filler wires perform a good supporting and make the

strands remain better balanced. They are flexible and resist very good to wearin

   6 x 19 Warrington 6 x 19 alt grubudur. 6 x 25 Filler'den daha az ancak 6 x 21 Filler'den daha esnektir.

Belongs to 6 x 19 subgroup. Less elastic than 6 x 25 filler and more than 6x21

6 x 19 alt grubudur. 6 x 19 aşınma direnci ile 6 x 19 - 6 x 37 grupları arasında

   6 x 26 bir esneklik özelliği vardır.

belongs to 6 x 19 subgroup. Resistance to wear is between 6 x 19 and

6 x 19 - 6 x 37 groups.

Seale

Kompozisyonlar 6 x 19 grubunda en az esnekliğe sahip halatlardır. Aiınma ve ezilme

mukavametleri ile sağlamlıkları mükemmeldir.

Seale Compositios Most unflexitble composition in the 6x19 group. Perfect resistance and strong

to wear and to crush

En tanınmış Seale tipi halatlardır. Aşınmaya karşı dayanımları  6x 21 Seale'lere

   6 x 19 Seale göre biraz daha fazladır.

Resistance to damage and wear is excellent. Their resistance against is a

little bit more than 6 x 21 Seale composition.

   6 x 37  Esneklikleri çok iyidir. Aşınma dayanımları 6 x 19 grubundan daha azdır.

Elasticity is very good and resistance to wear better than 6 x 19 group

Dönmez Halatlar Yüklendiklerinde dönme eğilimleri, geleneksel hatlara göre daha azdır. Yüklenme

(8 x 19S, 8 x 25F) kapasiteleri 6 x 19 ve 6 x 37 grubu halatlara göre daha düşüktür.

(19 x 7, 34 x 7 vb.)

Non Rotating Ropes

(19x7, 34x7 ) Tendency to twist is less than traditional ropes. Load capacity is lower compared to

(8x19S, 8x25F etc.) 6 x 19 and 6 x 37 group of ropes

5

KREN HALATLARININ BAKIMI VE MUAYENESİ

Krenlerde yapılması gereken en önemli kontrol ve muayene, halatların kontrolüdür. Makinaların

kullanımındaki ekonomi ve emniyetin sağlanması tüm yükü taşıyan halat ve bağlantılarının

periyodik muayene ve bakımını gerektirir. Aşınma, yorulma, korozyon, bükülme ve yanlış halat

bağlama gibi faktörler çelik tel halatın kullanılabilir ömrünü etkiler [7,8].

Halatların ömrüne tesir eden etkenler sekiz ana başlık altında toplanabilir:

1. İşletme şartları.

2. Halat eğilmesi.

3. Tel kopma mukavemeti, 1300 N/mm² den 1600 N/mm² ye çıkarıldığında bir miktar artım

görülür.

4. Yiv şekli ve malzemesi, telin yüzey basıncını etkileyeceğinden ömre etkisi olur.

5. Halat yapı tipi ve imalat şekli.

6. Halatların yağlanması, TS 8153 normuna uygun yapılmalıdır.

7. Korozyon, etkisi ancak galvanizeleme (çinko ile kaplama) ile azaltılır.

8. Tel kalınlığı, arttıkça halatın ömrü artar.

Tel Halatların Servisten Alınması

Eğer çok paslanmışsa halatı servisten almak gerekir. Halatın yaprak gibi açılması, bükülmesi, ciddi

hasara uğraması veya aşırı aşınması hallerinde de halat işletmeden alınır. Komşu tellere zarar

vermemesi için kopan tel uçları mümkün olduğu kadar kısa olarak kesilmelidir. Ayrıca halatta aşırı

yüklemeden kaynaklanan çap değişimleri dikkate alınmalı, gereken durumlarda halat

değiştirilmelidir. Şekil 2'de çapında daralma meydana

gelen halat görülmektedir [9]. Gözle görülebilen kopmuş tel sayısı belli bir değere ulaştığında halat

servisten alınmalıdır. Eğer bir kordon kopması görülürse hemen halat işletmeden alınır. Korozyon

tehlikesinde bulunan halatların ayrıca içyapıları da dikkate alınmalıdır. DIN 15020 normunda verilen

bir tel halatı servisten almak için kopmuş tellerin sınır sayıları, d halat çapına göre Tablo 2'de

görülmektedir.

6

Halatların Yağlanması

Yük altında eğilme ve düzelme esnasında halat telleri arasında bağıl bir hareket oluşur. Benzer bir

hareket halattaki kordon ile öz arasında ve halat ile kasnak arasında da görülür. Halat  telleri

arasındaki sürtünmeyi ve tel paslanmasını azaltmak üzere çelik teller, kordonlar ve halatlar sık sık

yağlanmalıdır. Halatın iyi bir tarzda yağlanmasının halat ömrü üzerinde de büyük bir etkisi vardır

[7-9]. Halatın iç yağlaması halat ömrünü özellikle etkilemektedir. Bu nedenle yapım sırasında elyaf

özün yağlama yağı veya vazelin ile emdirilmiş olması gerekir. Zira işletme sırasında halatın içinin

yağlanması zordur. Aynı nedenle kordon telleri de yapım sırasında gresle iyice yağlanmalıdır.

Böylece işletme esnasında kordonlar basınç altında halat yüzeyine doğru yağ verirler. Elyaf özasla

yağsız bırakılmamalıdır. Uzun süre yağsız bırakıldığında öz özelliğini kaybeder ve kordonları daha

fazla destekleyemez. İç yağlayıcının halatın işletme ömrü boyunca halatı pasa ve aşınmaya karşı

koruması nadirdir. Bu nedenle zaman zaman halatın yağlanması önerilir.

Eğer halat yüzeyinde ince gres filmi varsa, yağlamaya gerek yoktur. Yeterli miktarda yağlamayı

sağlamak zordur, bu miktar tahrik kabiliyetine ve halat düzenine göre değişir. Bu nedenle asansör

halatı imalatçısı en kötü hali göz önüne alarak, az seviyede yağlayıcı uygulamalıdır. Sonradan fazla

yağlayıcı uzaklaştırmak kolay bir işlem değildir. Yeni alınan halatlara imalat sırasında yapılan

yağlama, depolama ve çalışmanın ilk zamanlarında yeterli olabilir ancak daha sonraki zamanlar için

halat imalatçısı, halat ve özü yeterli miktarda ve kaliteli biçimde yağlamalıdır. Devamlı ve yeterli bir

yağlamayı sağlamak için uygun yağ ve gres periyodik olarak uygulanması gerekir. Yetersiz yağlama

halatta korozyona neden olabilir. Yağlama halat tellerinin birbiri üzerinde muntazam hareketini

sağlayacağından yorulma dayanımı da artar. Aşınma bölgeleri de etkili bir yağlama ile azaltılabilir.

Düzenli ve devamlı kullanılmayan halatlar havanın tesiriyle yağlama kendini özelliğini yitirirler ve

nemlenme ile elyaf öz ile teller bozulur.

Yetersiz yağlamanın halatta sebep olduğu sorunlar :

• Malzeme kaybına sebep olan korozyon ve pitting teşekkülü

• Tellerin aşırı korozyondan gevşemesi ve mukavemetinin azalması

• Kasnak sürtünmesinden oluşan halat dış katlarındaki tellerin aşınması

• Halat eğilmesi sırasında halat tellerinin birbirine sürtünmesinden oluşan halat iç kat tellerinin

aşınması

• Pitting oluşmasıyla iç tellerde çentik oluşumu

7

Halat Yağları

Halatlarının yağlanmasında kullanılan halat yağları, kimyasal bakımdan nötr yağlardır. Yağlama

yağı ve vazelin elyaf özün katranlanmasına oranla daha iyi sonuçlar verir. İşletmedeki halat, asitsiz

ve iyi tutan gresle yağlanmalıdır. Adi Stauffer gresi vekullanılmış karter yağı yağlamada

kullanılmamalıdır. Bu yağlarda halatı aşındırıcı parçacıklar ve asit mevcuttur. Yağlayıcı içinde

molibden sülfür gibi katı maddeler de bulunmamalıdır. Halat içi yağlamanın yenilenmesi

gerektiğinde  kolloid grafitli ince sıvı yağlar tercih edilmelidir. Yağlarda bitumen ve hidrokarbon

bulunmalıdır. Sık kullanılan halat yağlarından başlıcaları şunlardır :

Gargoyle Viscolite Nr. 5

Shell Gres F12

Gazolin Sinit 1

Brilube 40 (kayma önleyici)

Etkili yağlama sadece çıplak metal temas halinde olacağından, yağlayıcı uygulanmadan önce halat

kuru ve temiz olmalıdır. Nemli halat yağlanmasından kaçınılmalıdır. Aksi durumlarda yağlayıcı akar

ve nem içeri sızarak korozyona sebep olunur. Halat yüzeyinde  sert gres veya pislikler fırçalanmalı

ve viskozitesi az ılık bir yağ ile yıkanmalı, yağın halat içine sızmasına imkan tanınmamalıdır [7-9].

Çelik tel halatlara  periyodik uygulanan dıştan yağlama, asansör tesisine bağlıdır ve değişik

yöntemlerle yağlama sağlanır. Uygun yöntem yağın viskozitesine, kullanılan halat boyuna ve diğer

etkenlere göre seçilir. Bu yöntemlerden bazıları ise şunlardır:

• Hafif yağlar, fırçalama yöntemiyle, halatın yağ banyosundan geçirilmesiyle, kısa halatlarda ise

spreyle püskürtülerek uygulanır. Yağın halat içine iyice nüfus edebilmesi için bir kasnak üzerinden

geçtiği yerde yağlama yapılmalıdır.

• Orta ağır ve ağır yoğunluktaki yağlayıcılar, bir fırça ile sıcak uygulanmalı veya yağlayıcı bulunan

deri eldivenden halat geçirilmelidir. Ayrıca hava basıncı uygulayarak da yağlama yapılabilir. Ancak

kullanılan havanın korozyona sebep olmaması için kuru olması gerekir.

• ABD'de keçe tamponlu fitilli yağlama teçhizatı kullanılmaktadır. Bu yöntemde çok fazla yağın

halat üstünde kalması ve yetersiz tahrik sorunu çözülmüştür.

Halatların aşırı yağlanmasını gidermek için Avrupa'da uygulanan en yaygın yöntem : çok ince

kuartz kumu (pudra) ele takılan aşınma eldiveni ile huniden halata yukarıdan dökülür ve el ile

yayılır. Pudra yağı emdiğinde kurur ve halat üstünden dökülür. Geride kalan yağlanmış pudra ise tel

fırça ile alınır. Tahrik kasnağı da istenirse solvent ile temizlenebilir.

SONUÇLAR

Kren operatörleri tarafından tespit edilen bir çalışma süresi sonunda krenin(vincin) emniyet

sistemlerinin işlerliğinin kontrol edilmesi, vinçlerin emniyetli ve ekonomik olarak çalışmasının temini

için günlük  koruyucu  bakımlarının yapılması gerekir. Krenlere uygulanan  koruyucu periyodik

bakımda ise, ilk bakımdaki işlemlere ilave olarak aşınma kontrolleri yapılarak, gereken parçalar

değiştirilmelidir. Krenin en kritik elemanları olan kancalar ve halatlar günlük  koruyucu periyodik

bakım ve kontrolde gözden geçirilmelidir. Planlı ve  koruyucu bakım, hataların zamanında tespit

edilmesini sağlamakta, iş emniyetini tehlike düşürecek ve büyük ekonomik kayıplara yol açacak

aksaklıkları önlemekte ve tesisin verimliliğini arttırmaktadır.

Vinç Operatör Eğitimi

Aşağıdaki şartları gerçekleştiren şahıslar vinç operatörü veya bakımcı olarak 

görevlendirilirler.

1) 18 yaşını bitirmiş olmak

2) Bedensel ve ruhsal yönden uygun olmak»

3) Vinç operatörü veya bakımcı vincin kullanılışı hakkında eğitilmiş ve vincin ait olduğu 

tesis yetkililerine bilgisini göstermiş olmak,

4) Kendisini verilen görevi emin şeklinde yerine getirmek.

Vinç Operatörünün Vazifeleri:

1) Vinç operatörünün işe başlarken frenlerin ve emniyet tertibatlarının çalışır halde 

olmasını kontrol etmelidir. Vincin aşikarca görünen noksanlıklarına dikkat etmelidir.

2) Vinç operatörü işletme emniyetini tehlikeye sokacak eksikliklerin mevcudiyetinde vinci 

çalıştırmamalıdır.

3) Vinç operatörü vinçteki bütün eksiklikleri  salahiyetli kontrol amirlerine, vinç 

operatörlerinin nöbet değiştirmesi halinde nöbeti devralana haber vermelidir. Yer 

değiştirerek çalışan ve her defasında sökülüp monte edilen vinçlerdeki eksiklikler vinç 

kontrol defterine kaydedilmelidir.

4) Kumanda elemanları ancak kumanda mahallinden kullanılır.

5) Vinç operatörü aşağıdaki maddeleri yerine getirmekle yükümlüdür. Şöyle ki;

a) Enerjinin kesilmesinden önce tahrik ve kumanda gruplarını stop veya boşta çalışma 

pozisyonuna getirmelidir.

b) Kumanda mahallini terk etmeden önce kumanda elemanlarını stop veya boşta çalışma 

haline getirilmeli ve enerji kesilmelidir.

6) Açık havada çalışan vinç operatörleri aşağıdaki maddeleri yerine getirmekle 

yükümlüdür.

a-) Firmalı havalarda ve paydosta rüzgar emniyet tedbirleri alınmalı,

b) Kule vinçlerinde kumanda mahallini terk etmeden önce, kanca yukarıya çekmeli, kule 

döndürme sisteminin frenini serbest bırakmalı, mobil vinçlerde bomu ilk pozisyona, kule 

vinçlerinde bomu en uzak konumuna getirilmelidir. Bomun rüzgardan iskele ve inşaatlara 

çarpma tehlikesi var ise, işverenin tespit ettiği tedbirleri almalıdır.

7) Vinç operatörü vincin bütün hareketlerinde yüke ve boşta yük asma elemanlarına 

dikkat edemiyorsa, başka birinin işaretleri ile vinci kullanabilir.

8) Vinç operatörü gerektiğinde ikaz işaretleri vermelidir.

9) Elektromagnet, emme ve sürtünme kuvvetleri ile yükü tutup başka ilave emniyeti 

olmayan yük asma elemanlarını kullanan, kaldırma ve bomu sabitleme frenleri otomatik 

çalışan vinçlerin yükü insanların üzerinden götürmemelidirler. Bu yükü yüksekten 

boşaltan aşağı salan veya yükün bir kısmını indiren diğer bütün

v inçler için geçerlidir.

10) Elle bağlanan yüklerde yükü bağlayan veya işveren tarafından görevlendirilen 

sorumlu işaret vermedikçe vinç operatörü vinci hareket ettirmemelidir. Vinç operatörü ile 

işaret veren kişi verilecek işaretler konusunda önceden anlaşmış olmalıdır.

11) Yük vinçte asılı olduğu sürece operatör kumanda ekipmanlarını elinin altıda 

bulundurmalıdır.

12) Kaldırma ve bomu hareket ettiren vites kutusunu boşa alarak mekanik vites 

değiştirme yük altında iken yapılmamalıdır.

13) Emniyet sistemleri işletme gereği olarak kullanılmamalıdır.

14) Yük momenti sınırını aşacak aşın yükleri bomu geriye çekerek kaldırılmamalıdır.

15) İnşaat malzemesi taşıyan araçlar vincin kaldırma, arabanın hareketi ve yürüme 

istikametinde cereyan besleme kablolarının hareketine mani olmamalıdır.

2

Yükleme :

Üzerinde yazılı kaldırma kapasitesinden fazla yük ile vinç yüklenmemelidir. Ayarlanabilir 

yük moment sınırını vincin ( bomunun ) durumuna göre uydurun.

Yerleşmede Emniyet Mesafesi:

Malzeme yerleştirilirken, vincin hareketli kısımlarının en çıkıntılı yerinden 0.5 m emniyet 

mesafesi bırakılmalıdır.

Birden Fazla Vincin Beraber Çalışması:

1) Çalışma sahaları bir birlerine tecavüz eden vinçlerde işveren veya işveren vekili daha 

önce iş akışını temin etmeli ve vinç operatörlerinin birbirleri ile kesin mutabık kalmalarını 

temin etmelidir.

2) Yük birden fazla vinç vasıtasıyla kaldırılacak ise iş akışı işveren Veya vekili tarafından 

tespit edilmeli ve kaldırma işverenin belirlediği gözcü tarafından idare edilmelidir.

Vinç Kullanımında Dikkat Edilmesi gereken konular :

1) İzinsiz vince giriş yasaktır.

2) Operatör ile çalıştırılan vinçlerde, ancak operatörün müsaadesi ile vincin durması 

halinde girilir veya çıkılır.

Ġnsan Nakli:

1) Yük veya yük taşıma elemanları ile insan nakli yasaktır.

2) 1. Madde yürümekte olan vincin korkuluksuz kirişleri üzerinde halat kontrolü yapılması 

halinde de geçerlidir.

3) Ancak özel insan taşıma aparatları ile (sepet vb.) insan taşıması işveren ve sendikaca 

yeterli görülen emniyet tedbirleri alındıktan sonra yapılabilir.

Yükün Eğik Çekilmesi, Tekerlekleri Araçlar gibi Yüklerin Yerde Çekilmesi :

Yüklerin eğri çekilmesi veya tekerlekli araçlar gibi yüklerin yerden çekilmeleri yasaktır.

a) Haddehanelerde işletme arızalarında tehlikenin bertaraf edilmesi için

b) Aşırı yük emniyet cihazı olan ve çekme için palanga sistemi olan vinçlerde

c) Halat veya çekme çubuğu vasıtasıyla araç kurtarılması

d) Derik vinçleri ile taş kaldırma ve tomruk istifinde.

Bunlar sadece vince gelen yükler ölçüldükten sonra işveren tarafından belirlenen kişinin 

gözetiminde yapılabilir.

Yerde Sabit Yüklerin Kaldırılması :

1) Vinç de aşırı yük şalteri mevcut ise yerde sabit yüklerin kaldırılması yapılabilir. Kule ve 

döner vinçlerde bu türlü yükler kaldırılamaz.

2) Emniyet limit şalteri ile sınırlandırılmış son noktalara yaklaşılmasına ancak bu düzenler 

çalışır vaziyette iken izin verilir.

Yer değiştirebilen Vinçlerin Ayarı, Montajı ve Demontajı :

1) Bu tip vinçler sadece yeterli taşıma kapasiteli zeminlere kurulabilir. Gerektiği 

durumlarda zemin kuvvetlendirilmelidir.

2) Bu tip vinçlerin montajı, demontajı ve ayarlar montaj talimatına göre işveren 

tarafından belirlenen bir kişi tarafından yaptırılmalıdır.

Kaynak  :

Dr. İsmail GERDEMELİ

Transport Tekniğinde İleri Konular